Cuộc đời và sự nghiệp Hoàng Thi Thơ – Nhạc sĩ tiên phong của dòng nhạc vàng _nhacxua

👉 Chú ý: Quý vị lướt xuống dưới bài thấy ô “See Full Article” màu xanh, thì bấm vào nút ấy để xem đầy đủ nội dung bài viết nhé. Xin cảm ơn !

Trong sự nghiệp âm nhạc đồ sộ và đa dạng của của mình, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã để lại cho đời hàng trăm ca khúc nổi tiếng, tiêu biểu nhất là Đường Xưa Lối Cũ, Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi, Tình Sầu Biên Giới, Túp Lều Lý Tưởng, Tình Đêm Liên Hoan… và đặc biệt là các ca khúc viết về quê hương như Tình Ca Trên Lúa, Gạo Trắng Trăng Thanh, Trăng Rụng Xuống Cầu, Rước Tình Về Với Quê Hương, Đưa Em Qua Cánh Đồng Vàng…

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã tham gia vào nền âm nhạc miền Nam ngay từ đầu thập niên 1950, được coi là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho dòng nhạc vàng mà chúng ta vẫn còn yêu thích cho đến ngày nay.

Ông sinh ngày 1 tháng 7 năm 1929 tại làng Bích Khê, phủ Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, thuộc dòng họ Hoàng Hữu, là dòng họ khoa bảng lừng lẫy ở đất Quảng Trị vùng Trung Bộ.

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã tự học nhạc từ lúc còn trẻ, sau này ghi danh học hàm thụ (học từ xa) với một trường nhạc và bước vào sự nghiệp sáng tác nhạc năm 20 tuổi.

Năm 1945, khi đang theo học ở trường Khải Định (nay là trường Quốc Học Huế), ông bỏ học để tham gia đoàn văn nghệ Quảng Trị do nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba làm trưởng đoàn.

Năm 1946, ông cùng với nhạc sĩ Trần Hoàn gia nhập đoàn tuyên truyền kháng chiến trung bộ do nhà văn Hải Triều phụ trách.

Năm 1947, ông là phóng viên và biên tập viên báo Cứu Quốc ở liên khu 4 do Lưu Quý Kỳ làm chủ nhiệm kiêm chủ bút và nhà thơ Chế Lan Viên làm trưởng ban biên tập.

Năm 1948 ông quay lại nhà trường để hoàn tất chương trình học phổ thông tại trường Huỳnh Thúc Kháng ở Hà Tĩnh. Tại đây ông gặp và yêu một nữ sinh tên là Tân Nhân – cũng là một ca sĩ đang tham gia đoàn văn công mặt trận Bình Trị Thiên (sau này Tân Nhân trở thành một ca sĩ huyền thoại của dòng nhạc đỏ).

Sau khi học xong ở trường Huỳnh Thúc Kháng, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ theo học trường lục quân Trần Quốc Tuấn.

Năm 1951, Hoàng Thi Thơ về Huế thăm gia đình người anh ruột (là cha của Hoàng Thi Thao), với mục đích là muốn xin gia đình người anh một số tiền để trở lại vùng kháng chiến (tức Liên Khu Tư ở Thanh Hóa) để sau đó đưa người yêu ra Hà Nội để theo học trường Văn Khoa ở đây.

Nhưng khi trở về thì cả gia đình giữ Hoàng Thi Thơ lại và khuyên là không nên trở ra Liên Khu Tư, mặc dù ông rất nôn nóng muốn trở ra với người yêu. Cuối cùng ông cũng xiêu lòng trước những lời khuyên nhủ của những người thân nên quyết định vào Sài Gòn để được an toàn, còn người yêu của ông vẫn ở lại vùng kháng chiến. Kể từ đó coi như hai người chia tay nhau và không còn sự liên hệ chính thức nào nữa.

Người yêu của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ là ca sĩ tên là Trương Tân Nhân, cùng hoạt động với ông trong Đoàn Tuyên Truyền Kháng Chiến Trung Bộ. Sau khi Hoàng Thi Thơ trở về Huế, bà Tân Nhân mới biết là đã mang thai. Người con của hai người tên Lê Khánh Hoài (lấy theo họ của người cha kế), hiện nay là nhà báo có bút danh Châu La Việt. Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ và người con này đã không thể gặp được nhau cho đến tận năm 1993, tức là sau 40 năm, khi Hoàng Thi Thơ trở về được Việt Nam và cha con trùng phùng. Lê Khánh Hoài cũng được nhạc sĩ đặt tên theo họ cha là Hoàng Hữu Hoài.

Trở lại thời kỳ năm 1952, khi nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ dẫn 2 người cháu ruột là Hoàng Thi Thao (sau này là “thần đồng violin”) và Hoàng Kiều (tỷ phú Hoàng Kiều hiện nay) vào Sài Gòn. Thời gian đầu, cuộc sống của họ rất chật vật, thiếu thốn. 3 chú cháu chỉ biết trông cậy vào số tiền của thân phụ Hoàng Thi Thao từ Huế gửi vào hàng tháng.

Thoạt đầu họ ở trọ tại căn nhà số 47 trên đường Catinat (tức đường Tự Do sau đó và là đường Đồng Khởi hiện nay) của một người quản gia cho một gia đình người Pháp.

Sau hơn một năm ở trọ căn nhà trên đường Catinat, ba chú cháu lại tiếp tục cùng nhau ở trọ tại một số nơi khác… Thời kỳ ở trọ trên đường Ký Con vào năm 1953, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã cho ra đời một tác phẩm rất hữu dụng là cuốn sách “Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông”, rất nổi tiếng với những phần hướng dẫn về hòa âm, luật sáng tác…

Quyển sách dày 500 trang này xuất bản vào năm 1955 và sau đó được tái bản nhiều lần đã trở thành kim chỉ nam cho những người viết nhạc thời bấy giờ, được xem là sách gối đầu giường của các nhạc sĩ nổi tiếng Thanh Sơn, Ngọc Sơn, Thăng Long…

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ thông thạo cả tiếng Anh lẫn tiếng Pháp, đã bắt đầu đi dạy học ngay sau khi mới bước chân đến Sài Gòn cho đến tận năm 1965, song song với những họat động văn nghệ.

Ngoài ra vào mỗi sáng Chúa Nhật, kể từ khoảng giữa thập niên 1950, “thần đồng vĩ cầm Hoàng Thi Thao” cũng tham gia vào những tiết mục phụ diễn cho chương trình Tuyển Lựa Ca Sĩ do đài phát thanh Sài Gòn tổ chức tại rạp Norodom, tức rạp Thống Nhất sau đó.

Trong một cuộc thi Tuyển Lựa Ca Sĩ do đài phát thanh Sài Gòn tổ chức tại rạp Norodom vào năm 1954, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ quen biết với một nữ thí sinh tên Thúy Nga, quê quán ở Sơn Tây, mới từ Bắc di cư vào Nam. Năm ấy Thúy Nga mới 18 tuổi, xinh xắn với mái tóc thề, vừa đệm phong cầm vừa hát. Hình ảnh đẹp đó đã gây ấn tượng mạnh mẽ với tấtf cả khán giả có mặt, trong đó có nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ

Chàng nhạc sĩ đa tình tìm cách làm quen với cô ca sĩ trẻ, còn Thúy Nga thì ban đầu chỉ coi ông như một người anh, và cũng là một người thầy để có thể học hỏi thêm về âm nhạc. Nhưng rồi cuối cùng bà đã xiêu lòng trước những tình cảm Hoàng Thi Thơ dành cho mình và nhận lời cầu hôn.

Tiệc thành hôn của cặp nghệ sĩ Hoàng Thi Thơ và Thúy Nga đã diễn ra tại nhà hàng Văn Cảnh vào ngày 10 tháng 10 năm 1957, họ chung sống hạnh phúc cho đến khi nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ qua đời năm 2001.

Gia đình nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ – ca sĩ Thúy Nga và các con (từ trái qua) Hoàng Thi Thương, Hoàng Thi Thư, Hoàng Thi Thanh, Hoàng Thi Thi

Sau này, người cháu là nghệ sĩ Hoàng Thi Thao đã nói về cuộc sống về gia đình chú ruột của mình như sau: “Khó có ai chiều chồng như bà Thúy Nga. Biết chồng như vậy cho nên chiều ghê lắm! Rất là quý! Lại còn nhịn nhục ghê lắm. Biết ông Thơ có cái tánh nghệ sĩ, cho nên bà Thúy Nga, cũng là ca sĩ, cho nên hiểu và thông cảm được”.

Cố nghệ sĩ Hoàng Thi Thao nói rằng chú của mình là một người có tính rất “bay bướm” và ông cũng nhiều lần phải chứng kiến những trận ghen tuông giữa hai vợ chồng. Tuy nhiên một phần do tính của bà Thúy Nga rất hiền và một phần vì con cái nên kết cuộc mọi việc cũng được giải quyết êm xuôi.

Hoàng Thi Thơ và Thúy Nga trên hình bìa dĩa nhựa

Sau khi lập gia đình, Hoàng Thi Thơ bước vào một thời kỳ hoạt động văn nghệ hăng hái và có nhiều thành tựu. Trong lĩnh vực sáng tác, ông có nhiều nhạc phẩm đặc sắc được công chúng đón nhận qua giọng hát của nhiều ca sĩ ở Sài Gòn từ thập niên 1950, hát nhiều nhất là chính người vợ Thúy Nga cùng với đôi song ca Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết (nổi tiếng với 2 ca khúc Gạo Trắng Trăng Thanh, Trăng Rụng Xuống Cầu).

Hoàng Thi Thơ là một nhạc sĩ sáng tác rất đa dạng, ông sáng tác nhiều thể loại, từ tình ca, trường ca, nhạc cảnh, mà nổi tiếng nhất là các bài nhạc quê hương, tình tự dân tộc, sau này nữa là nhạc lính.

Ngoài sở trường là các bài nhạc tình tự quê hương đã nhắc đến, Hoàng Thi Thơ còn có 2 bài hát theo lối kể chuyện độc đáo là Cô Lái Đò Bến Hạ và Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi. Nhạc trữ tình thì ông có Đường Xưa Lối Cũ, Tà Áo Cưới, nhạc kích động có Túp Lều Lý Tưởng, Xây Nhà Bên Suối, và một loạt bài ca buồn rất được yêu thích là Xe Hoa Một Chiếc, Tango Nhớ, Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng, Mùa Thu Đông Kinh, Nhớ Thành Đô, Mùa Xuân Hoa Đào, nhạc lính có Tôi Nhớ Tên Anh, Tình Đêm Liên Hoan, Cái Trâm Em Cài…

Qua những ca khúc quen thuộc đã kể trên, có thể thấy khả năng sáng tác đa dạng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, thành công với tất cả những thể loại nhạc mang sắc thái hoàn toàn khác biệt.

Ngoài việc sáng tác nhạc, nhạc sĩ Hoàng thi Thơ còn là người chuyên tổ chức và dàn dựng sân khấu. Năm 1961, ông thành lập Đoàn Văn nghệ Việt Nam gồm hơn 100 nghệ sĩ tên tuổi và lưu diễn qua nhiều nước Á Châu cũng như nhiều thành phố trên thế giới: Viêng Chăn, Hồng Kông, Ðài Bắc, Tokyo, Bangkok, Singapore, Sénégal, Paris, London… và nhiều nơi ở Hoa Kỳ.

Năm 1967, Hoàng Thi Thơ thành lập tiếp Đoàn Văn Nghệ Maxim’s, gồm 70 diễn viên ca-vũ-nhạc-kịch, tổ chức những chương trình ca vũ nhạc kịch đặc biệt tại vũ trường – phòng trà Maxim’s do ông quản lý. Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ cũng là người duy nhất được chính quyền nhiều lần cử thành lập và dẫn các đoàn văn nghệ Việt Nam sang Châu Âu trình diễn…

Chuyến lưu diễn đầu tiên của đoàn văn nghệ Việt Nam với Hoàng Thi Thơ là trưởng đoàn và Lê Thương là phó đoàn đã diễn ra ở Nhật, Đài Loan và Hồng Kông vào năm 1961 với một thành phần nghệ sĩ lên đến cả trăm người thuộc đủ mọi bộ môn như ca, vũ, nhạc, kịch với sự chú trọng đặc biệt vào những tiết mục vũ và hợp xướng. Ông từng nói rằng mục đích của Đoàn Văn Nghệ Việt Nam là “giới thiệu ít nhiều khía cạnh văn nghệ của dân tộc có màu sắc Việt Nam”.

Hoạt động của đoàn văn nghệ này đã phải chấm dứt vào cuối năm 1963, sau cuộc đảo chính ngày 1 tháng 11. Theo bài viết của Trường Kỳ và lời kể của Hoàng Thi Thao, sau thời điểm này thì có thời gian nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ bị Hội Đồng QNCM truy tố về tội chuyển tiền ra ngoại quốc cho tổng thống Ngô Đình Diệm và ông bà Ngô Đình Nhu qua những chuyến lưu diễn của Đoàn Văn Nghệ Việt Nam. Ông phải vào tù Chí Hòa hơn một năm, thông tin này có khá ít người biết.

Nguyên nhân là Tổng Nha Ngân Khố tìm ra được những giấy tờ, theo đó ông Diệm và ông Nhu đã cấp phép cho Hoàng Thi Thơ đổi tiền Việt ra Mỹ Kim để dùng vào việc chi tiêu cho đoàn văn nghệ. Sự thật chỉ có vậy, sau đó xét thấy vô tội nên ông được trả tự do. Sau khi nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ ra tù vào năm 1965, hai chú cháu Hoàng Thi Thơ – Hoàng Thi Thao và một số nhạc sĩ khác kết hợp thành một ban nhạc đi làm cho một vũ trường do gia đình khai thác tên Bồng Lai ở tận Qui Nhơn.

Đến cuối năm 1965, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ được chính phủ mời trở lại làm trưởng đoàn văn nghệ và đi trình diễn tại nhiều quốc gia ở Âu Châu và cả Châu Phi.

Vào khoảng những năm 1967-1968, sau khi vũ trường Maxim’s ở đầu đường Tự Do được bán cho giám đốc công ty kem đánh răng Hynos là Huỳnh Đạo Nghĩa, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ vẫn tiếp tục cộng tác với phòng trà này và đảm trách khâu tổ chức sân khấu, với chương trình được làm giống như các nhà hàng ca vũ nhạc nổi tiếng ở Paris như Moulin Rouge hoặc Lido.

Dưới tài tổ chức và khả năng nghệ thuật của Hòang Thi Thơ, đoàn văn nghệ Maxim’s đã trở thành một nơi quy tụ rất nhiều tài năng thuộc nhiều bộ môn nghệ thuật, nhất là vũ và nhạc kịch.

Theo một giao kèo ký với chính phủ Nhật vào năm 1974, đoàn văn nghệ Maxim’s với thành phần nghệ sĩ trên 20 người đã lên đường sang quốc gia này trình diễn vào ngày 10 tháng 3 năm 1975 trong khi miền Nam vẫn đang ở trong cơn biến loạn ngày càng tăng cao. Đó cũng là lần xa rời quê hương của những nghệ sĩ đoàn Maxim’s, vì khi Sài Gòn sụp đổ, họ vẫn đang ở Nhật và sau đó phải lưu lạc trên đất khách quê người.

Trước năm 1975, Hoàng Thi Thơ sáng tác trên 500 ca khúc, từ tình ca đến nhạc quê hương, dân ca đến nhạc thời trang, đoản khúc đến trường ca, nhạc cảnh đến nhạc kịch.

Khoảng năm 1972-1973, ông sử dụng thêm bút danh mới là Tôn Nữ Trà Mi và sáng tác một loạt ca khúc mà báo chí thời đó gọi là “đem lại cho làng tân nhạc Việt Nam luồng sinh khí mới và cảm hứng tân kỳ” như Rước Tình Về Với Quê Hương, Việt Nam Ơi Ngày Vui Đã Tới, Ô Kìa Đời Bỗng Dưng Vui, Xây Nhà Bên Suối, Ngày Vui Lý Tưởng…

Hoàng Thi Thơ cũng là người đã nâng đỡ hai ca sĩ Sơn Ca và Họa Mi, đào tạo hai người này trở thành những nữ ca sĩ nổi tiếng. Ngoài ra, trước năm 1975 tại Sài Gòn, ông có thực hiện ba băng nhạc mang tên ông với những giọng ca nổi tiếng:

Hoàng Thi Thơ 1: Rước tình về với quê hương
Hoàng Thi Thơ 2: Việt Nam như đóa hoa xinh
Hoàng Thi Thơ 3: Đưa em qua cánh đồng vàng

Click để nghe băng nhạc Hoàng Thi Thơ 1

Sau năm 1975, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ tiếp tục công việc tổ chức các đại nhạc hội tại nhiều nơi trên đất Mỹ cũng như trong việc thu băng hay video.

Những năm cuối đời, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ bị bệnh tim và qua đời trong vòng tay gia đình vào ngày 23 tháng 9 năm 2001, được an táng tại Vườn Vĩnh Cửu trong khuôn viên nghĩa trang Peek Family ở Orange County.

Click để nghe băng nhạc Hoàng Thi Thơ 2

Đã nhiều năm đã qua đi, nhưng những người yêu mến dòng nhạc của ông vẫn thấy hình ảnh người nhạc sĩ đa tài này hiện diện trong những sáng tác đã trở thành bất tử của ông…

Click để nghe băng nhạc Hoàng Thi Thơ 3

Sau đây mời các bạn nghe lại những ca khúc này thu âm trước 1975.

Đường Xưa Lối Cũ

Một trong những bản nhạc mà khi nhắc đến nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, người ta không thể không nhớ đến, đó là Đường Xưa Lối Cũ. Trong tờ nhạc xuất bản trước 1975, đề bút dưới tựa đề của bài hát này, nhạc sĩ đã ghi: “Kính tặng Mẹ và tặng Em”. Từ khi ra đời cho đến nay, bài hát đã được nhiều người yêu thích, dễ đi vào lòng thính giả nhờ những giai điệu và ca từ buồn thương tiếc nhớ về hình bóng của những người thân yêu đã không còn nữa trên lối cũ về làng xưa. Bài hát này được nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sáng tác khi ông trở về làng Bích Khê ở Quảng Trị sau nhiều năm xa cách vì đất nước loạn lạc.

Click để nghe Mỹ Thể hát Đường Xưa Lối Cũ trước 1975

Lúc sinh thời, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ từng nói rằng hầu hết những ca khúc mà ông sáng tác đều dựa trên những câu chuyện có thực, và Đường Xưa Lối Cũ là một bài hát như vậy. Những hình ảnh, khung cảnh, con người, cảm xúc trong đó hoàn toàn chân thực, tái hiện được một phần đời của tác giả bài hát.

Năm 1999, trên Paris By Night 47, nhạc sĩ đã kể về xuất xứ bài hát như sau:

“Tôi được sinh trưởng trong một ngôi làng rất nhỏ bé, nhưng rất thơ mộng, đó là làng Bích Khê. Ngôi làng đã cho tôi những hình ảnh không bao giờ xóa nhòa trong lòng tôi, trong tâm khảm tôi, và trong cả cuộc đời tôi.

Đó là những hình ảnh về hàng tre xanh ngát, có con sông Thạch Hãn rất thơ mộng, và trong làng có một cánh rừng, có những lúc trăng treo trên đồi rất đẹp. Đặc biệt là ở đó còn có hình ảnh mẹ và em gái của tôi.

Nhưng trong cuộc đời, chúng ta không bao giờ cứ bám chặt lấy làng quê hoài được, nhất là vào hoàn cảnh thời cuộc lúc đó, cho dù nó có thơ mộng biết bao nhiêu.

Rồi tôi bỏ nhà đi kháng ᴄhιến 10 năm, vẫn cứ ôm theo hình ảnh đó mãi trong lòng trên suốt những nẻo đường xa nhà. Một lần có cơ hội được trở về, trong lòng tôi cứ tưởng là khi trở lại thì hàng tre vẫn xanh, con sông thạch Hãn vẫn đẹp, cái đồi đó vẫn nên thơ, và nhất là mẹ tôi vẫn còn đó đón tôi về, em tôi đợi chờ tôi về rồi mới sang ngang.

Nhưng khi tôi về thì mẹ tôi không còn nữa, đã qua bên kia thế giới, còn em tôi thì đã sang ngang. Đó chính là những giọt nước mắt chảy dài trong cuộc đời tôi…”

Đường xưa lối cũ, có bóng tre, bóng tre che thôn nghèo
Đường xưa lối cũ, có ánh trăng, ánh trăng soi đường đi
Đường xưa lối cũ, có tiếng ca, tiếng ca trên sông dài
Đường xưa lối cũ, có tiếng tiêu, tiếng tiêu ru lòng ai

Trong bài hát có câu: Nào ngờ người em sang ngang khi xuân chưa tàn… lâu nay đã có nhiều người tưởng rằng nhạc sĩ nói về nỗi buồn người yêu sang ngang, tuy nhiên theo chính lời kể của nhạc sĩ bên trên, thì đó là người em gái yêu dấu của ông, đã lấy chồng biệt xứ trong hoàn cảnh đất nước đã chia đôi.

Ai Nhớ Chăng Ai

Đây là một trong những ca khúc đầu tiên trong sự nghiệp của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, sáng tác vào khoảng giữa thập niên 1950, để nhắc về những kỷ niệm mà ông đã có cùng mối tình đầu trong ᴄhιến khu, nơi hai người đã từng một thời gian dài bên nhau:

Click để nghe Duy Khánh hát Ai Nhớ Chăng Ai trước 1975

Ai nhớ chăng ai
Ai nhớ chăng những chiều có người em gái qua bên thềm
Tiếng hò xao xuyến trăng đầu ghềnh
Nhạc rừng nghe buồn mông mênh
Và ngàn tia lửa ấm chơi vơi dưới trăng êm đềm

Trong bài hát này có những hình ảnh gợi nhớ lại những tháng năm nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ từng theo kháng ᴄhιến, đó là “trăng đầu ghềnh” và “nhạc rừng nghe buồn mông mênh”, nhắc về một thời khó khăn nhưng êm đềm hạnh phúc, nơi quê nghèo vẫn vang lên ngàn câu ca yêu đời và tràn đầy niềm hy vọng, đặc biệt là nhắc về “mối duyên ban đầu” cùng người con gái vừa là bạn học, vừa là đồng đội:

Ai nhớ chăng những chiều, những chiều gặp gỡ nhau trên cầu
Nước trời xanh ngắt in một màu
Lặng nhìn nhau hồi lâu lâu, rồi tình ta càng ăn sâu
Sâu mối duyên ban đầu…

Bài hát cũng nhắc lại buổi chia tay định mệnh, khi nàng tiễn chàng trở về đô thị, không ai biết rằng đó cũng là lần cuối:

Ai nhớ chăng ai
Ai nhớ chăng hôm nào, hôm nào mưa rớt trên sông dài
Trên dòng em tiễn anh một chiều
Chiều chia ly còn chưa phai, trời buồn khóc giùm duyên ai
Giọt lệ tuôn ngắn dài…

Xe Hoa Một Chiếc

Lúc sinh thời, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ từng nói rằng hầu như tất cả bài hát mà ông sáng tác đều không phải là hư cấu, mà đều dựa vào hoàn cảnh thực, đó có thể là câu chuyện của chính ông, hoặc ông đã chứng kiến để trở thành cảm hứng viết nhạc.

Đối với bài Xe Hoa Một Chiếc, thì đó là câu chuyện lòng của chính nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ. Đó là năm 1955, lúc 26 tuổi và còn độc thân, ông đã đưa tiễn một người yêu đi lấy chồng, để rồi vài năm sau đó, vào một lần lời lòng bỗng khơi lên niềm nhớ về chuyện cũ, nhạc sĩ đã sáng tác Xe Hoa Một Chiếc (tên khác là Đàn Lòng Trăm Cung) và ký bút hiệu là Tôn Nữ Trà Mi.

Click để nghe Mỹ Thể hát Xe Hoa Một Chiếc trước 1975

Trong nắng thu xưa hơi buồn.
Tôi với một người phân ly
Tôi tiễn em tôi ra đi
Trên đường pháo tươi nhuộm hồng.

Tà Áo Cưới

Bài hát Tà Áo Cưới cũng viết cho mối tình trong bài hát Xe Hoa Một Chiếc, là tâm trạng của một người tiễn người yêu đi lấy chồng:

Những tà áo cưới thướt tha bay bay trong nắng chiều
Đưa người em gái bước chân đi đi về bến nao?

Click để nghe Giao Linh hát Tà Áo Cưới trước 1975

Chuyện Tình Cô Lái Đò Bến Hạ

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ có những ca khúc được viết theo lối kể chuyện rất độc đáo, nhắc về cuộc đời, cuộc tình buồn của những người con gái, đó là Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng, Chuyện Người Trinh Nữ Tên Thi, và Chuyện Tình Cô Lái Đò Bến Hạ.

Nhiều năm qua, có nhiều khán giả yêu mến ca khúc này đã thắc mắc “Bến Hạ” là bến nào và ở đâu? Thực ra đây có lẽ là một cái tên tưởng tượng, và Bến Hạ cũng có thể là bất kỳ một bến sông nào đó ở miền sông nước đã từng chứng kiến bao nhiêu chuyện tình buồn đã đi qua.

Một xóm nghèo ven sông
Có con đò tên là đò bến Hạ
Một gái nghèo đoan trang
Nhan sắc nàng như là một đóa hoa

Click để nghe Thanh Lan hát Chuyện Tình Cô Lái Đò Bến Hạ trước 1975

Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi (Hoàng Thi Thơ)

Bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ dựa theo một câu chuyện có thật, và nhân vật trinh nữ tên Thi là một người vũ nữ Kim Lệ Thi, từng tham gia nhiều lần trong đoàn nghệ thuật do nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ làm trưởng đoàn. Cô Thi đã một câu chuyện tình bi thương, nhạc sĩ đã chứng kiến và ghi lại, không chỉ trong 1 bài hát mà có tới 3 bài hát nổi tiếng:

Nàng quyết ra đi xa làng mình, người tình yêu dấu
Đời ngỡ chắc rằng nàng đã bước đã bước qua cầu
Mà nào ngờ đâu ôm tình ấy đi tìm dẫy núi cao
Đi sâu vô rừng quên tình
Hay đi vô rừng trốn mình, tình vẫn u sầu…

Click để nghe Thanh Lan hát Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi trước 1975

Trong đầu đề bài hát, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ cũng đã kể lại như sau:

“Người con gái lạ lùng đó tên Thi. Thi trẻ đẹp như nhiều thiếu nữ thời nay. Thi yêu sớm. Tình Thi ngang trái. Người đời thị phi. Thi buồn và bỏ đi. Thi lên rừng. Có lẽ để khóc một mình dưới gốc cây già vô tri. Rồi cuối cùng Thi chếƭ, một sáng mùa đông, trên nệm lá vàng…

Tôi biết người con gái đó. Tôi ngạc nhiên về lòng chung thủy của nàng. Chuyện tình đẹp, như một phép lạ đã mê hoặc tôi. Tôi mượn âm thanh để kể lại, để bất diệt hóa tình yêu của người…”

Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng

Bài hát này cũng nói về chuyện tình của nàng trinh nữ tên Thi. Nếu như bài hát Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi là lời của một người kể chuyện, thì bài hát Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng là lời tâm sự của chính cô gái tội nghiệp – Đó là nhân vật “Ta” trong bài hát, kể về hành trình lang thang quên ngày tháng của cô gái sau khi nhận ra mình đã trót trao nhầm trọn vẹn trái tim yêu vào một cuộc tình không lối thoát.

Click để nghe Khánh Ly hát Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng trước 1975

Mối Tình Bất Diệt

Bài hát thứ 3 nói về nàng trinh nữ tên Thi:

Người đời thường hỏi tôi
chuyện tình tình lâm ly
Người đời thường hỏi tôi
chuyện tình nàng tên Thi

Vì sao nàng đau buồn
Vì sao nàng vô rừng
Rồi chết một sáng mùa Đông
Trên nệm lá hồng…

Click để nghe Thanh Lan hát Mối Tình Bất Diệt trước 1975

Tình Sầu Biên Giới

Đây là một trong những bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ thuộc thể loại nhạc vàng. Tình Sầu Biên Giới được sáng tác từ năm 1956, nên có thể xem đây là một trong những bài đầu tiên của thể loại nhạc vàng. Ca khúc với những lời hát giản dị thể hiện được tình vợ chồng tha thiết đẹp đẽ trong thời ly loạn:

Đêm hôm qua lòng biết lòng
Nghe tin chồng về bên sông
Lòng biết lòng
Nhưng mong gì thấy đôi mắt chồng

Click để nghe Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết hát Tình Sầu Biên Giới trước 1975

Bài hát được đôi vợ chồng Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết hát đầu tiên, sau đó các danh ca Hoàng Oanh, Thanh Tuyền cũng thể hiện rất thành công.

Click để nghe Hoàng Oanh hát Tình Sầu Biên Giới trước 1975

Hỏi Người Còn Nhớ Đến Ta

Đây là bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sáng tác vào đầu thập niên 1970 với bút danh Tôn Nữ Trà Mi:

Click để nghe Lệ Thu hát Hỏi Người Còn Nhớ Đến Ta trước 1975

Hỏi vì sao đông buồn mưa tuôn lạnh giá
Hỏi vì sao mây ngàn bỏ núi bay xa
Hỏi vì sao thu vàng đổ lá
Và hỏi tại sao thế giới đông người nhưng chỉ thấy riêng ta…

Mùa Thu Đông Kinh

Ca khúc Mùa Thu Đông Kinh được sáng tác sau thời gian nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ có nhiều lần đến biểu diễn nghệ thuật ở thủ đô Đông Kinh (Tokyo) xứ Phù Tang.

Năm 1961, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã thành lập Đoàn Văn nghệ Việt Nam với hơn 100 nghệ sĩ tên tuổi và lưu diễn qua nhiều nước Á Châu cũng như nhiều thành phố trên thế giới: Viêng Chăn, Hồng Kông, Ðài Bắc, Bangkok, Singapore, Sénégal, Paris, London, nhiều nơi ở Hoa Kỳ, và nhiều nhất có lẽ là Đông Kinh ở Nhật Bản. Thời đó thủ đô Tokyo được người miền Nam gọi bằng cái tên rất Việt là Đông Kinh.

Trong những lần sang Nhật đó, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ bị ấn tượng sâu sắc với mùa thu đẹp tuyệt vời ở xứ sở này khi đi qua những con đường có hàng cây lá đỏ, bước chân trên lá khô và nghe gió thu mang hơi lạnh thoảng qua làm những chiếc lá phong vàng rơi trên vai người mà lòng nghe xao xuyến.

Lạc trong Đông Kinh
vừa khi mùa thu gieo thương nhớ
làm tôi ngẩn ngơ nhìn

Qua hồn thơ chiếc áo buồn kimono
Đôi thiên nga trong hồ cô Geisha trên bờ
thiết tha trong mong chờ…

Click để nghe Thái Thanh hát trước 1975

Hình ảnh người geisha trong chiếc áo kimono ngồi buồn nhìn phía xa xăm để trông đợi khách cũng đã gợi cho người nhạc sĩ bao nhiêu hồn thơ, thoáng buồn về thân phận người ca kỹ:

Chờ ai xa xăm từ muôn nẻo đến
Mà chẳng thấy người đâu với cung đàn đang dở dang.
Nhớ thương hoài theo thời gian.

Tiếng koto khơi buồn.
Shamisen não nề.
Khi gió thu về.

Nhớ Thành Đô

Bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ viết về đô thành Sài Gòn, đã gắn liền với giọng hát Thái Thanh, Duy Khánh:

Click để nghe Duy Khánh hát Nhớ Thành Đô trước 1975

Tôi xa đô thành một đêm trăng mông mênh.
Tuy ra đi rồi mà vẫn nhớ vẫn thương hình bóng ấy,
người em thơ đang từng giờ đợi chờ…

Nhạc quê hương, đồng quê

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ được mệnh danh là nhạc sĩ của đồng quê, ông đã sáng tác rất nhiều ca khúc quê hương nổi tiếng ngay từ thời kỳ đầu tiên của sự nghiệp. Nhạc quê hương của Hoàng Thi Thơ đã ảnh hưởng lớn đến một nhạc sĩ thế hệ sau cũng nổi tiếng với nhiều bài nhạc quê hương là Thanh Sơn.

Sau đây mời các bạn nghe lại video tuyển chọn những bài nhạc quê hương, đồng quê nổi tiếng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, điều đặc biệt là hầu hết những bài hát này đều được song ca. Video dưới đây gồm các bài hát:

Rước Tình Về Với Quê Hương (Bùi Thiện & Thanh Tuyền)
Tình Ca Trên Lúa (Duy Khánh & Thanh Tuyền)
Duyên Quê (Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết)
Đám Cưới Trên Đường Quê (Sơn Ca)
Đưa Em Qua Cánh Đồng Vàng (Nhật Trường & Họa Mi)
Đưa Em Xuống Thuyền (Bùi Thiện & Sơn Ca)
Múc Ánh Trăng Vàng (Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết)
Một Miếng Trầu Duyên (Ngọc Cẩm & Nguyễn Hữu Thiết)
Việt Nam Ơi Ngày Vui Đã Tới (Bùi Thiện & Sơn Ca)

Click để nghe video tuyển chọn các bài nhạc quê hương của Hoàng Thi Thơ

Gạo Trắng Trăng Thanh – Trăng Rụng Xuống Cầu

Trong gia tài ca khúc đa dạng vể thể loại và đồ sộ về số lượng của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, có 2 ca khúc đặc biệt, khác biệt và không thể không nhắc đến khi nói về nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, đó là 2 ca khúc Gạo Trắng Trăng Thanh – Trăng Rụng Xuống Cầu, đã gắn liền với tên tuổi của đôi song ca miền Thùy Dương là vợ chồng Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết từ thập niên 1950.

Click để nghe Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết hát Gạo Trắng Trăng Thanh trước 1975

Click để nghe Ngọc Cẩm – Nguyễn Hữu Thiết hát Trăng Rụng Xuống Cầu trước 1975

Những bài nhạc buồn

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sáng tác nhạc rất đa dạng chủ đề, giai điệu và cảm xúc, trong số đó có khá nhiều bài hát buồn, rất buồn. Sau đây là những bài hát buồn nhất của ông:

Click để nghe Mỹ Thể hát Ai Buồn Hơn Ai trước 1975

Click để nghe Khánh Ly hát Những Ngày Thơ Mộng trước 1975

Click để nghe Thúy Nga hát Điệu Buồn Dang Dở trước 1975

Click để nghe Thanh Lan hát Tạ Tình trước 1975

Trong số những ca khúc buồn của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, có bài ông sáng tác sau năm 1975, nội dung rất buồn, có thể nói là buồn nhất của nhạc Việt, đó là Rồi Có Một Ngày. Mời các bạn nghe sau đây:

Click để nghe Don Hồ hát Rồi Có Một Ngày

Những bài nhạc vui

Có nhạc buồn và cũng có nhạc vui, và nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã có khá nhiều ca khúc vui tươi, vui nhộn, và cả 1 số bài hát thể loại kích động nhạc. Mời các bạn nghe sau đây:

Click để nghe Thanh Lan hát Ô Kìa Đời Bỗng Dưng Vui trước 1975